dr Andrzej Gierszewski
Muzeum Gdańska
Data publikacji 12:58
Twierdza Wisłoujście. Zaskakujące wyniki badań „koszar napoleońskich”
Badania architektoniczne i konserwatorskie prowadzone przez Muzeum Gdańska przy Twierdzy Wisłoujście przynoszą kolejne informacje na temat przeznaczenia tzw. „koszar napoleońskich”. Naukowcy zastanawiają się, czy obiekt mógł powstać nieco wcześniej niż pierwotnie przypuszczano, tzn. przed 1807 r. Po analizie murów i wszystkich detali wiadomo, że przez cały XIX w. był poddawany kilkakrotnym zmianom. Dzięki dofinansowaniu Unii Europejskiej w 2021 r. w koszarach ma zostać otwarte Centrum Archeologiczno-Turystyczne „Wisłoujście”.
Dawne koszary napoleońskie to wydłużony, ceglany budynek parterowy z poddaszem, przykryty dachem dwuspadowym. Przez lata budynek sukcesywnie niszczał. Pomysł na jego rewitalizację i zagospodarowanie został ujęty w dofinansowanym przez Unię Europejską projekcie „Archaeobalt”. Realizuje go pięć podmiotów: Uniwersytet Gdański, Uniwersytet w Lund w Szwecji oraz Uniwersytet w Aarhus oraz muzea: duńskie Muzeum Bornholmu i Muzeum Gdańska.
Koszary przed-„napoleońskie”
Te ostatnie prowadzi właśnie badania architektoniczne i konserwatorskie obiektu położonego na Szańcu Wschodnim Twierdzy Wisłoujście. Do tej pory, na podstawie planów kartograficznych, uważano, że tzw. „napoleońskie” koszary powstały w okresie francuskiej administracji, tj. w latach 1807-1813.
– W lipcu 2018 r. międzynarodowa grupa archeologów odkryła, że budynek koszar stoi na wcześniejszych, poprzedzających XIX w. fundamentach. Poszliśmy tym tropem. Po zdjęciu warstwy tynków zewnętrznych odkryliśmy cegłę z wyrytym nazwiskiem i datą wskazującą na 1806 rok. Podobnych przykładów, choć z innych lat, jest więcej. To najpewniej forma dawnego graffiti pozostawiona przez żołnierzy miejscowego garnizonu – mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska.
Nieznane detale wewnątrz budynku
Konserwatorzy i architekci odsłonili także pierwotny okład okien. Najstarsze z nich, niższe od obecnych i zakończone łukiem, były zlokalizowane tylko po stronie północnej. Wewnętrzny układ pomieszczeń też różnił się znacząco od obserwowanego współcześnie i w dużej mierze wynikał z potrzeb adaptacji na funkcje mieszkalne po 1918 r. Na jednej ze ścian zachował się fragment malowidła.
– Wewnątrz obiektu zachował się bardzo masywny strop wykonany z belek ułożonych obok siebie i wspartych dodatkowo belką wzdłużną. Po tej ostatniej zachował się tylko ślad. Była to konstrukcja wręcz pancerna, niespotykana w obiektach o funkcji innej niż militarna. W jednym z pomieszczeń odkryto zamurowany kominek, w innym posadzkę wyłożoną brukiem. Najpewniej tu znajdowała się stajnia – dodaje dr Katarzyna Darecka z Muzeum Gdańska.
W lipcu 2021 r. w koszarach napoleońskim na zostać otworzone Centrum Archeologiczno-Turystyczne „Wisłoujście”. Dzięki dofinansowaniu z programu Interreg Południowy Bałtyk 2014-2020 w obiekcie znajdzie się infrastruktura potrzebna do pracy archeologów, wystawy prezentujące odnalezione zabytki, a także rozwiązania umożliwiające podróż w wirtualną rzeczywistość.
Całkowity koszt realizacji projektu „Laying fixed foundations for innovative Archeotourism – a new „green” Archeoroute in the Southern Baltic Sea Region” wynosi 2 009 568 €, w tym kwota współfinansowania projektu z programu Południowy Bałtyk Interreg finansowanego przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - 1 587 442,40 € (79 % kosztów kwalifikowanych).
Całkowity budżet przyznany w ramach partnerstwa dla Muzeum Gdańska wynosi 396 751 €, w tym kwota współfinansowania z programu Południowy Bałtyk Interreg finansowanego przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 337 238,35 € (85% kosztów kwalifikowanych).
