dr Andrzej Gierszewski
Muzeum Gdańska
Data publikacji 15:52
30 lat samorządu terytorialnego i dziedzictwa Gdańska
Samorząd terytorialny a dziedzictwo Gdańska
Trzydzieści lat temu, 27 maja 1990 r., odbyły się pierwsze wybory samorządowe, ustanowione w 2000 r. uchwałą Sejmu RP jako Dzień Samorządu Terytorialnego. Podczas ośmiu kadencji w Radzie Miasta zasiadało 370 osób. Gdańsk miał w tym czasie pięcioro prezydentów, 35 wiceprezydentów lub członków zarządu. Z perspektywy trzech dekad warto przypomnieć wkład samorządu terytorialnego na rzecz rozwoju Muzeum Gdańska.
W 1990 r., po upadku socjalizmu w Polsce, obecne Muzeum Gdańska wchodziło w nowoczesność z wizjami pierwszego dyrektora Tadeusza Matusiaka z lat 70. XX w. Z otwartymi wystawami w Ratuszu i w Wartowni nr 1 na Westerplatte (1980 r., o jej przejęcie starano się jeszcze w 1972 r.) oraz częściowo zagospodarowanymi budynkami Zespołu Przedbramia (1973), Twierdzy Wisłoujście (1974), Domu Uphagena (1981) i Dworu Artusa.
Nie wszystkie ambitne założenia udało się zrealizować. Muzeum, którego zadaniem w tych czasach była rewitalizacja przejmowanych zabytków, przygotowało nawet plan stworzenia w okolicy Zaspy i Przymorza nowego gmachu muzealnego, które miało aktywizować turystycznie nowe dzielnice Gdańska. Starano się o przejęcie Bram Zielonej i Złotej, chciano oddać także do użytku Galerię Gdańską, a na Westerplatte planowano budowę pawilonu wystawienniczego w latach 80. XX w. oraz realizację festiwali „Światło i dźwięk”. Z powodu tak szeroko zakrojonych planów niekiedy w prasie pisano „muzeum-gigant”, albo „muzeum-kombinat”. Śmiałe plany i założenia kontrastowały z brakiem środków finansowych na kulturę w latach 80. XX w. Zmianę przyniosły lata 90. XX w. i 2004 rok.
Punkt zwrotny – wokół millenium Gdańska
Do obchodów tysiąclecia Gdańska Rada Miasta rozpoczęła przygotowania już w 1992 r. Jednym z centralnych punktów było przygotowanie Dworu Artusa. Po długich pracach obiekt otwarto 18 kwietnia 1997 r. Równolegle przeprowadzano prace w Domu Uphagena (zakończone w 1998 r.), a na poddaszu kościoła św. Katarzyny powołano w 1996 r. i rozpoczęto prace w obecnym Muzeum Nauki Gdańskiej (dawne: Muzeum Zegarów Wieżowych).
To dzięki obchodom i docenieniu przez Radę Miasta roli dziedzictwa oraz lokalnej historii miał miejsce pierwszy punkt zwrotny w historii Muzeum Gdańska. Kierowana wówczas przez Adama Koperkiewicza instytucja w przeciągu kilku lat rozpoczęła prace nad przygotowaniem i otwarciem trzech oddziałów. Dziś pomieszczenia i przechowywane tam zabytki odwiedza około 100 tys. osób rocznie. Millenium Gdańska nie ominęło również gdańskich carillonów. Z tej okazji na wieży kościoła św. Katarzyny Rada Miasta Gdańska ufundowała ważący 16,7 kg dzwon „Millenium Gedaniae”. Już po obchodach rozpoczęto prace nad przywróceniem carillonu na wieży Ratusza Głównego Miasta. Dzięki wkładowi osób prywatnych, przedstawicieli biznesu ufundowano 37 dzwonów, z czego Miasto Gdańsk aż 12. Pierwszy koncert zagrano z okazji wejścia społeczności lokalnej w XXI w. – mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska.
2006 i 2021. Dwa otwarcia Muzeum Bursztynu
Jednym z najbardziej rozpoznawalnym muzeów w Gdańsku od czasu jego otwarcia pozostaje Muzeum Bursztynu, które również powstało z inicjatywy śp. Pawła Adamowicza dzięki udziałowi wielu środowisk i przy wsparciu samorządu lokalnego. Na początku niemalże 70% eksponatów na wystawie stałej pochodziło było depozytami, przekazanymi przez sympatyków i bursztynników. Dziś Muzeum ma jedną z największych kolekcji na świecie.
Dziś Zespół Przedbramia, przedstawiający fenomen Złota Bałtyku i jego związków z Gdańskiem – Światowej Stolicy Bursztynu, odwiedza około 125 tys. osób. Rosnące zainteresowanie tematyką, znalazło uznanie w oczach Prezydenta Gdańska i radnych, którzy przekazali zabytkowy Wielki Młyn naszemu Muzeum w celu otwarcia tam nowego Muzeum Bursztynu. Ten projekt ziści się już za rok – 28 czerwca, w Międzynarodowy Dzień Bursztynu – dodaje Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska.
Samorząd terytorialny a Muzeum Gdańska
Samorząd terytorialny RP składa się z organów administrujących społeczność na szczeblu lokalnym (powiat, gmina) i regionalnym (województwo). Muzeum Gdańska, samorządowa instytucja kultury, podlega Prezydentowi Gdańska. Z kolei Rada Miasta Gdańska zatwierdza statut instytucji, a także zatwierdza i nadzoruje realizację założeń budżetowych instytucji, w tym dotacji na działalność statutową oraz celowych. Jest także organem władz miasta, który zatwierdza przekazywanie Muzeum nowych obiektów na cele działalności statutowej, np. Muzeum Poczty Polskiej (2003 r.), Kuźni Wodnej w Oliwie i Wielkiego Młyna (2017 r.), czy Domu Ekonomistów przy Dworze Artusa (2020).
Muzeum rozwija się także, po wejściu Polski do Unii Europejskiej (2004 r.), dzięki współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Pomorskiego od 2016 r., pozyskano dofinansowania unijne na projekty o szacunkowej wartości 25 000 000 zł. Dzięki dofinansowaniom w 2012 r. zrewitalizowano Bramę Wyżynną (od 2002 r. przy Muzeum Gdańska), część zabytkowej Twierdzy Wisłoujście (2013 r.). W 2018 r. w Ratuszu Głównego Miasta otwarto Galerię Palową, a także zrewitalizowano zabytkowe przedproże przy ul. Długiej. Rok później oddano do użytku nową salę recepcyjną Dworu Artusa.
