dr Andrzej Gierszewski
Muzeum Gdańska
Data publikacji 08:38
Rubinowe bursztyny z Lubartowa w zbiorach Muzeum Gdańska
Niedźwiada koło Lubartowa w województwie lubelskim. To właśnie tu mieści się jedyna w Polsce kopalnia bursztynu. Z firmy Stellarium, która rozpoczęła wydobycie lubartowskich złóż w lipcu 2019 r., do nowego Muzeum Bursztynu w Wielkim Młynie trafiły próbki wydobywanego w Polsce bursztynu oraz glaukonit i drewno.
Mało osób wie, że bursztyn bałtycki nie występuje jedynie w okolicach pasa nadmorskiego, ale także w głębi Polski. Dar Stellarium dla nowego Muzeum Bursztynu wpisuje się opowieść o początkach bursztynu. Bryłki bursztynu sprzed 45 milionów lat mają charakterystyczny dla lubelskich złóż wiśniowy, bądź rubinowy kolor. Prezesi kopalni, Henryk Ciosmak i Jerzy Socała, przesłali również 3 kilogramy glaukonitu, czyli tzw. „niebieskiej ziemi”, w której zalega jantar oraz próbki drewna. Przekazane eksponaty zostaną zaprezentowane na nowej wystawie stałej w Wielkim Młynie – mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska.
Do Muzeum Gdańska trafił bursztyn o różnej frakcji i wielkości. Łączna waga jantaru wynosi prawie 1,5 kg. Do Muzeum trafiły także 3 kg glaukonitu, czyli minerału z gromady krzemianów, którego nazwa pochodzi od greckiego słowa „glaukos”, czyli „niebieskozielony, niebieskawy” oraz próbki wydobytego podczas eksploatacji kopalni drewna.
Działalność wulkaniczna przyczyną rubinowego koloru?
Za charakterystyczny kolor lubelskiego bursztynu odpowiada najprawdopodobniej wysoka temperatura.
W takim kolorze, jak i z charakterystyczną "korą zwietrzelinową" bursztyny występują w dominującej większości tylko w stropowej części skał złożonośnych. Jest to związane najprawdopodobniej ze zmianami termicznymi. Świadczyć może o tym biomarker lewoglukozan, który powstaje w wyniku pirolizy związków takich jak celuloza. Rubinowa barwa jest prawdopodobnie wynikiem rekonfiguracji termicznej węglowodorów, z których zbudowany jest bursztyn. Tutaj pewną analogią są procesy zachodzący w autoklawach. W tych urządzeniach bursztyn jest ogrzewany i poddany działaniu wysokiego ciśnienia, które zmieniają jego kolor – mówi Robert Loręc, geolog z firmy Stellarium.
Podczas eksploatacji złóż odkryto również pumeksy oraz żużle, które mogą sugerować aktywność wulkaniczną na w tym obszarze w eocenie (od 56,0 do 33,9 mln lat temu), co może mieć związek z pożarami lasów pokrywających ówczesne tereny Europy Środkowej.
Otwarcie Muzeum Bursztynu w Wielkim Młynie przypadnie w Światowy Dzień Bursztynu, tj. 28 czerwca 2021 r. Prace budowlane w Wielkim Młynie są finansowane ze środków Gminy Miasta Gdańska oraz ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020. Wystawa stała powstanie dzięki dofinansowaniu Unii Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Rosja 2014-2020.
