Referat Prasowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku

30 września 2021 roku w Wielkiej Sali Wety Ratusza Głównego Miasta w ramach programu Czwartki w Muzeum Gdańska odbędzie się debata oksfordzka poświęcona problemowi gdańskich czarownic i ich rehabilitacji. W spotkaniu wezmą udział prof. Beata Możejko i prof. Jacek Wijaczka. Udział w debacie jest nieodpłatny.

9 grudnia 1659 r. Anna Krüger, mieszkanka gdańskiego azylu dla chorych na ospę, miała zostać wyprowadzona przez kata na gdański Targ Drzewny. Ten przywiązał ją do pala otoczonego drewnem opałowym. 88-letniej kobiecie tuż pod sercem, w akcie miłosierdzia przymocowano małą torebkę prochu, która miała rozerwać jej serce i zakończyć męki… nim zrobi to ogień. 

Zrehabilitować czy pamiętać? Przyszłość gdańskich czarownic 

Annę było niezwykle łatwo osądzić o czary. Sędziwa, samotna i nieco zdziwaczała ale pobożna kobieta w przeciwieństwie do jej sąsiadów nie zachorowała, ani nawet nie zmarła na szerzącą się wówczas ospę. Gdy masowo zaczęło padać bydło, gdańszczanie zaczęli szukać kozła ofiarnego. Proces Anny w takiej sytuacji wydawał się tylko kwestią czasu. Domniemana czarownica przez długi czas utrzymywała przed sędziami swoją niewinność. Do czasu, gdy kat okazał jej narzędzia tortur. Wówczas zeznała, że kontaktowała się z diabłem o imieniu Klaus.

Historia o Annie jest jednak wyjątkowa na tle polowań na czarownice mających wówczas miejsce w Zachodniej Europie. Mimo to w XVI i XVII wieku pod zarzutem czarostwa w Gdańsku skazano około dwudziestu osób, w tym trzynaście na śmierć przez spalenie na stosie. Procesy i wymierzane kary zawsze budziły kontrowersje. Miały nawet swoich przeciwników. Pierwszym burmistrzem gdańskim, który otwarcie w 1662 roku wystąpił przeciwko karaniu domniemanych czarownic był Gabriel Krummhausen.

W nadchodzącej debacie w Muzeum Gdańska historia Anny będzie traktowana jako punkt wyjściowy do rozpatrzenia problemu czy obecni mieszkańcy Gdańska powinni uznać Annę i inne czarownice (oraz czarowników) za ofiary, które wymagają rehabilitacji w obecnym systemie prawnym, czy też nie.

Czym jest debata oksfordzka?

Debata oksfordzka wymaga od dyskutantów i uczestników kulturalnej i rzeczowej rozmowy na postawiony problem w duchu szacunku do drugiej osoby i jej argumentów. Spotkania mają jednak charakter dynamiczny. W dyskusji biorą udział dwie drużyny omawiające tezę debaty. Jedna z drużyn jej broni, druga zaś stara się obalić. W pierwszej części uczestnicy każdej z drużyn wygłaszają krótkie przemowy, w drugiej zaś zadają sobie nawzajem pytania. W trzeciej odsłonie pytania prelegentom zadaje publiczność. Ona też, po wysłuchaniu argumentów wydaje finalny werdykt. Całość trwa około 60 minut.

Czy w Ratuszu Głównego Miasta dojdzie do symbolicznego uniewinnienia gdańskich czarownic, czy też zostaną one pozostawione w sferze pamięci współczesnych? W debacie wezmą udział prof. Beata Możejko (Uniwersytet Gdański) oraz prof. Jacek Wijaczka (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu) – historycy i badacze zagadnień związanych z czarami i zarzutami o czary.  

Organizatorami spotkania w Muzeum Gdańska są Stowarzyszenie Edukatorów i Terapeutów "Zaczarowani" oraz Fundacja Wspólnota Gdańska.

Biogramy

Jacek Wijaczka - polski historyk, profesor nauk humanistycznych, wykładowca akademicki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Od 2008 roku jest redaktorem naczelnym czasopisma „Czasy Nowożytne”. Jego zainteresowania badawcze obejmują: dzieje Prus Książęcych i Królewskich, polowania na czarownice i procesy o czary w Europie wczesnonowożytnej oraz historię Żydów w okresie staropolskim. Jest autorem wielu publikacji z zakresu procesów o czary, np. wydanej w 2020 roku książki "Czarownice" w dobrach miejskich Gdańska w czasach wczesnonowożytnych.

Beata Możejko – polska historyczka, profesor nauk humanistycznych, wykładowczyni akademicka na Uniwersytecie Gdańskim. Członkini Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, zespołów i rad redakcyjnych oraz komitetów naukowych czasopism, między innymi Rocznika Gdańskiego, Studiów z Dziejów Średniowiecza, Studia Historica Gedanensia oraz Acta Historica Universitatis Klaipedensis. Specjalistka w zakresie późnośredniowiecznego Gdańska, Hanzy i problematyki morskiej, zajmuje się historią społeczną i gospodarczą.

Czy gdańskie czarownice należy zrehabilitować? Debata oksfordzka

Czwartki w Muzeum Gdańska (101)

• Kiedy: 30 września 2021 (czwartek), godz. 17.00-18.00
• Gdzie: Ratusz Głównego Miasta, Wielka Sala Wety, ul. Długa 46/47
• Wejście: od 16.40 przez przedproże Ratusza Głównego Miasta od strony ul. Długiej
• Limit miejsc: 30 osób
• Rezerwacja miejsc: czwartki@muzeumgdansk.pl