Referat Prasowy Urzędu Miejskiego w Gdańsku

23 marca 2023 roku w ramach projektu Czwartki w Muzeum Gdańska odbędzie się promocja książki „Niedopowiedziane biografie” oraz spotkanie z jej autorem, dr. Jakubem Gałęziowskim. Dyskusję w kontekście nadchodzącej rocznicy wkroczenia do Gdańska żołnierzy Armii Czerwonej i jej skutków dla zamieszkującej całe Pomorze ludności poprowadzi Bogumiła Cirocka.

– Z końcem marca 1945 roku Gdańsk został zdobyty przez Armię Czerwoną. Wraz z ofensywą wojsk radzieckich rozpoczęła się fala gwałtów i przemocy, która następnie dotknęła tysiące zamieszkujących Pomorze kobiet. Ich powojenne losy w Polsce oraz losy poczętych wówczas dzieci to jeden z głównych tematów książki doktora Jakuba Gałęziowskiego. Nadchodzące spotkanie wokół publikacji i dyskusja z jej autorem wpisuje się w tematykę wystawy czasowej „Wolę o tym nie mówić”, którą do 7 maja można zobaczyć w Ratuszu Głównego Miasta – mówi dr Andrzej Hoja z Muzeum Gdańska.  – Jakub Gałęziowski porusza i przywraca pamięć o trudnych, przemilczanych przez dekady historiach. Podobne zadanie ma nasza wystawa czasowa, na której opowiadamy o powojennym doświadczeniu gdańszczan, którzy pozostali w polskim już mieście. Treści obu przedsięwzięć: książki i wystawy – wciąż mogą zaskakiwać opinię publiczną, gdyż są białymi plamami w polskiej historiografii i nie wpisują się w kanon narracji o II wojnie światowej i jej społecznych konsekwencjach. Na spotkanie zapraszamy wszystkich, których interesuje historia II wojny światowej oraz pierwsze lata po jej zakończeniu.        

Wydana przez Krytykę Polityczną, licząca 512 stron, publikacja „Niedopowiedziane biografie. Polskie dzieci urodzone z powodu wojny” porusza przemilczany przez dekady temat dzieci poczętych w wyniku wojny, wojennej przemocy seksualnej oraz powojennych aborcji i samodzielnego macierzyństwa. Dzieci urodzone z powodu wojny (children born of war, CBOW) są owocem relacji okupantów z kobietami z podbitych narodów, zarówno związków dobrowolnych, jak i gwałtów. Przez lata tożsamość i pochodzenie takiego potomstwa były ukrywane przez matki, rodziny zastępcze, ale i polski system polityczny. Jakub Gałęziowski sięgnął do archiwów i relacji historycznych, rozmawiał też z CBOW, aby spróbować odtworzyć ich biografie oraz opisać ich specyfikę w powojennej Polsce.

– Od kilkunastu lat prowadzę zajęcia i warsztaty związane z historią II wojny światowej. Jeszcze stosunkowo niedawno termin „wojna” młodzi ludzie kojarzyli ze spektakularnymi bitwami, szerzej wysiłkiem zbrojnym, odtwarzając to co zapamiętali ze szkoły czy znają z filmu, a nawet gier komputerowych. Od czasu pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę częściej na pytanie „Czym jest wojna?” odpowiadają słowami, które można streścić we frazie „bezmiarem cierpienia” – mówi Mateusz Jasik z Muzeum Gdańska. –  Oddanie głosu i należnego miejsca cywilnym ofiarom wojny jest zadaniem niezwykle trudnym. Po wojnie polityka historyczna PRL, sławiąca polsko-radzieckie braterstwo broni, często pomijała ich głos. Później, w latach 90tych historia utożsamiana była z jednym z narzędzi propagandy minionego ustroju i znalazła się na bocznym torze debaty publicznej. Tym ważniejsze są nie tylko badania o „nieważnych” uczestnikach wojny, ale i  upowszechnianie o nich wiedzy.

W swojej książce Jakub Gałęziowski pisze, że problem którym się zajmuje to nie tylko zamierzchła historia:

Psychologowie i psychiatrzy twierdzą dzisiaj, że symptomy traumatycznych doświadczeń spowodowanych przez żołnierzy radzieckich nie różniły się znacząco od tych obserwowanych u byłych więźniów obozów koncentracyjnych. (…) Skrywane traumatyczne przeżycia dziadków kształtowały rodziców, a obecnie oddziaływają na wnuki.

Pozycja doczekała się pozytywnych recenzji. Barbara Klich-Kluczewska, historyczka z Uniwersytetu Jagiellońskiego pisząc o „Niedopowiedzianych biografiach” podkreśliła, że książka jest przełomem w badaniach nad powojennym społeczeństwem:

Historia opowiedziana w tej książce rozsadza ramy znanych nam dziejów II wojny światowej. Po raz pierwszy dotyka jednego z najbardziej bolesnych polskich tabu. To znakomicie udokumentowana, odważna i jednocześnie empatyczna opowieść o sieroctwie, macierzyństwie i wojennej przemocy seksualnej.

Spotkanie promujące książkę dr. Jakuba Gałęziowskiego „Niedopowiedziane Biografie” towarzyszy wystawie czasowej „Wolę o tym nie mówić. Tożsamość gdańszczan a powojenna rzeczywistość”. Spotkanie poprowadzi Bogumiła Cirocka, polonistka, dziennikarka i redaktorka, przez lata związana z miesięcznikiem „Pomerania”. Książka będzie można nabyć podczas spotkania promocyjnego w Ratuszu Głównego Miasta w cenie 50 zł.

Wystawę Wolę o tym nie mówić można zobaczyć w Ratuszu Głównego Miasta do 7 maja 2023 roku. Program wydarzeń towrzyszących wystawie opubikowany jest na stronie internetowej Muzeum Gdańska.

Niedopowiedziane biografie. Spotkanie z dr. Jakubem Gałęziowskim

• Kiedy: 23 marca 2023 (czwartek), godz. 17.00
• Gdzie: Ratusz Głównego Miasta, Wielka Sala Wety, ul. Długa 46.47
• Wejście: przez dziedziniec wewnętrzny
• Wstęp: otwarty
• Ilość miejsc siedzących: 50
• Cena publikacji: 50 zł
• Płatność: karta / gotówka

 

Jakub Gałęziowski – doktor historii Uniwersytetu w Augsburgu i Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się historią mówioną i badaniami biograficznymi. Interesuje się aspektami etycznymi i rolą emocji w badaniach naukowych. Autor książek i artykułów opartych na źródłach mówionych. Współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Historii Mówionej i obecnie jego prezes.

Bogumiła Cirocka – polonistka, dziennikarka, redaktorka. Od ponad 30 lat zajmuje się adiustowaniem tekstów edukacyjnych, literackich, naukowych i publicystycznych. Od 2012 do 2020 pełniła funkcję zastępczyni redaktora naczelnego miesięcznika „Pomerania” (w którym od połowy lat 80. XX wieku publikowała artykuły polsko- i kaszubskojęzyczne).